Khi nào nên thay trục vít me mới?

Trục vít me bi (ball screw) là bộ phận truyền động chính xác, quan trọng trong các hệ thống cơ khí như máy CNC, robot, máy in 3D, máy tự động hóa… Tuy có tuổi thọ cao, nhưng sau thời gian dài vận hành, chi tiết này vẫn có thể xuống cấp và cần được thay thế.

Vậy khi nào nên thay trục vít me mới?
Cùng tìm hiểu các dấu hiệu nhận biết và cách đánh giá đúng thời điểm thay để đảm bảo máy vận hành ổn định, chính xác.

1. Khi độ rơ (backlash) tăng cao bất thường

Backlash là độ rơ trong chuyển động giữa đai ốc và trục vít.
Theo thời gian, rãnh bi và bi lăn sẽ bị mài mòn → tăng khe hở → giảm độ chính xác.

Dấu hiệu

• Chi tiết gia công bị sai kích thước

• Vị trí dừng không chính xác

• Xuất hiện độ trễ khi đổi chiều chuyển động

Nếu đã:

• Căn chỉnh lại nhưng không cải thiện

• Tăng bôi trơn nhưng độ rơ vẫn lớn

→ Cần thay trục vít me.

2. Khi di chuyển không còn mượt – xuất hiện rung / giật

Một trục vít me tốt phải vận hành ổn định, mượt, không rung.

Biểu hiện

• Chuyển động không đều

• Rung nhẹ khi chạy tốc độ cao

• Bị khựng khi đổi hướng

Nguyên nhân có thể là:

• Bi bị mòn hoặc kẹt

• Rãnh bi bị hỏng

• Bám bẩn hoặc thiếu bôi trơn

Nếu vệ sinh & bôi trơn không cải thiện → nên thay mới.

3. Khi phát ra tiếng ồn lớn bất thường

Tiếng ồn tăng chứng tỏ có sự ma sát hoặc sai lệch trong chuyển động.

Dấu hiệu nhận biết

• Tiếng rít hoặc chói tai khi chạy

• Tiếng lạch cạch do bi va đập

• Tiếng kêu gia tăng theo tốc độ

Nếu đã bảo trì nhưng vẫn còn tiếng → trục vít me có thể đã hư rãnh hoặc bi → cần thay.

4. Khi xuất hiện rỉ sét, biến dạng hoặc hư hỏng vật lý

Trục vít me làm việc trong môi trường nhiều bụi, phoi, hoá chất → dễ bị oxi hóa nếu bảo dưỡng không tốt.

Trường hợp cần thay ngay

• Rỉ sét ăn sâu

• Trục bị cong hoặc biến dạng

• Bề mặt rãnh bị sứt, mẻ

Những hư hỏng này thường không khắc phục được và nếu tiếp tục sử dụng sẽ làm hư cả cụm truyền động.

5. Khi độ chính xác gia công không còn ổn định

Ngay cả khi trục vít me chạy vẫn êm, không ồn, nhưng chi tiết gia công bị sai số lặp lại → khả năng cao là độ chính xác của ball screw đã giảm.

Biểu hiện

• Lệch kích thước lặp lại

• Sai số tăng dần theo thời gian

• Chất lượng sản phẩm không ổn định

Nếu đã kiểm tra & loại trừ lỗi từ phần mềm, kẹp phôi, spindle… → khả năng cao trục vít me cần thay.

6. Khi đã bảo dưỡng đầy đủ nhưng không cải thiện

Một số lỗi có thể giải quyết bằng:

• Bôi trơn

• Vệ sinh

• Căn chỉnh

• Thay gối đỡ

Nhưng nếu:

• Thực hiện đầy đủ

• Vẫn còn tiếng ồn, rơ, rung, sai số

→ Đã đến lúc thay trục vít me mới.

7. Đến giới hạn tuổi thọ sử dụng

Mỗi trục vít me có tuổi thọ dựa trên:

• Tải trọng thực tế

• Tốc độ vận hành

• Môi trường làm việc

• Bảo dưỡng

Nếu máy chạy lâu năm, liên tục, tốc độ cao → ball screw có thể đạt giới hạn thiết kế.
Kết cấu bên trong đã mệt mỏi → cần thay để đảm bảo hiệu suất.

Vì sao cần thay đúng thời điểm?

Thay trục vít me đúng lúc giúp:
✔ Duy trì độ chính xác gia công
✔ Tránh hư hỏng lan rộng sang gối đỡ, ray trượt
✔ Giảm nguy cơ dừng máy đột ngột
✔ Tối ưu năng suất và chi phí bảo trì

Ngược lại, chậm thay có thể dẫn đến:
✘ Sai số lớn → lỗi sản phẩm
✘ Bi rơi → kẹt cơ khí
✘ Hư hỏng trục → dừng máy
✘ Hao mòn phụ kiện liên quan → tăng chi phí

Cách đánh giá tình trạng để quyết định thay mới

Lời khuyên lựa chọn trục vít me thay thế

• Chọn đúng kích thước (lead, đường kính, chiều dài)

• Ưu tiên thương hiệu uy tín (HIWIN, TBI, NSK, PMI…)

• Xem thông số tải trọng, độ chính xác

• Mua tại đơn vị cung cấp có bảo hành

Kết luận

Nên thay trục vít me mới khi xuất hiện các dấu hiệu:
✅ Độ rơ tăng cao
✅ Chuyển động rung, giật
✅ Tiếng ồn lớn bất thường
✅ Rỉ sét, bể, cong
✅ Sai số gia công tăng
✅ Bảo trì không cải thiện

Thay đúng thời điểm → đảm bảo hiệu quả sản xuất, tiết kiệm chi phí và hạn chế dừng máy.

Thông tin liên hệ: 

Công ty TNHH Kỹ thuật Công nghiệp Phú Thịnh

Địa chỉ: Thôn Hà Nội – Xã hợp Thịnh- Tỉnh Bắc Ninh

Hotline: 0988.233.798

Website: https://cskmotion.vn/

Fanpage: Link